Η Παυλώνια (Paulownia) είναι ένα γένος φυτών της μονογονικής οικογένειας Paulowniaceae, που αποτελείται από 6-17 είδη, που σχετίζονται και μερικές φορές περιλαμβάνονται στο Scrophulariaceae. Είναι ενδημικά φυτά κυρίως στην Κίνας, από το νότιο μέχρι το βόρειο Λάος και το Βιετνάμ, ενώ καλλιεργούνται στην ανατολική Ασία, ιδιαίτερα στην Ιαπωνία και την Κορέα. Το γένος, που αρχικά ονομαζόταν Παβλόβνια, αλλά τώρα αποκαλείται συνήθως Παυλώνια, ονομάστηκε έτσι προς τιμήν της βασίλισσας Άννας Pavlovna της Ολλανδίας (1795-1865), κόρη του Τσάρου Παύλου (I) της Ρωσίας. Ονομάζεται επίσης "δέντρο της πριγκίπισσας" για τον ίδιο λόγο.
Η Paulownia fortunei είναι ένα ταχέως αναπτυσσόμενο δέντρο με εμπορική αξία, καθώς καλλιεργείται για την παραγωγή ξυλείας (ξύλο σκληρού τύπου).
 |
Παυλώνια - Paulownia tomentosa (άνθη)
|
Η Paulownia tomentosa (επίσης γνωστή ως Αυτοκρατορικό Δέντρο ή Δέντρο της Πριγκίπισσας ή Foxglove Tree - χελιδονόδεντρο, Παο Τονγκ στα κινέζικα και Kiri στην Ιαπωνία) είναι ένα φυλλοβόλο δέντρο του γένους Paulownia, ενδημικό στην κεντρική και δυτική Κίνα, αλλά φυτό εισβολέας στις ΗΠΑ. Φθάνει σε ύψος τα 10-25 μ., με μεγάλα πεντάνευρα φύλλα σε σχήμα καρδιάς, που το μήκος τους κυμαίνεται από 15-40 εκατοστά, και αναπτύσσονται σε αντικριστά ζεύγη επάνω στο στέλεχος. Σε νεαρή ηλικία, τα φύλλα σχηματίζουν σπείρες ανά τρία και μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερα από αυτά της πιο ώριμης ηλικίας. Το χαρακτηριστικό τού μεγάλου μεγέθους σε νεαρή ανάπτυξη, είναι αυτό που αξιοποιείται από τους κηπουρούς: κλαδεύοντας το δέντρο, εξασφαλίζουν ότι θα υπάρχει πλούσια νέα φυλλωσιά κάθε χρόνο, με τεράστια φύλλα που γίνονται μέχρι και 60 εκατοστά σε πλάτος. Αυτό είναι δημοφιλές στο σύγχρονο ύφος κηπουρικής, που χρησιμοποιεί μεγάλα φυλλώδη και "αρχιτεκτονικά" φυτά.
Τα λουλούδια σχηματίζονται πριν από τα φύλλα, νωρίς την άνοιξη, σε ταξιανθίες μήκους 10-30 εκατοστά. Τα άνθη κάθε ταξιανθίας έχουν σωληνωτό σχήμα με μοβ στεφάνι μήκους 4-6 εκατ., και θυμίζουν τα άνθη του φυτού δακτυλίς. Ο καρπός είναι μια ξερή κάψα σε σχήμα αυγού, μια κάψουλα 3-4 εκατοστών, που περιέχει πολλά μικρά κουκούτσια. Τα κουκούτσια αυτά, οι σπόροι, είναι καλυμμένα με χνούδι που μοιάζει με πούπουλα ή φτερά και αυτό βοηθάει στη διασπορά τους από τον άνεμο και το νερό. Τα κουρεμένα δέντρα δεν παράγουν λουλούδια, καθώς αυτά σχηματίζονται μόνο σε ώριμο κλαδί.
Το φυτό Paulownia tomentosa μπορεί να επιβιώσει έπειτα από καταστροφικές πυρκαγιές, διότι οι ρίζες του μπορούν να αναγεννηθούν εκ νέου, αναπτύσσοντας ταχύτατα καινούρια στελέχη. Είναι ανεκτικό στη ρύπανση και δεν είναι ιδιότροπο στον τύπο σύνθεσης του εδάφους. Για το λόγο αυτό λειτουργεί οικολογικά ως πρωτοπόρο φυτό αναδάσωσης. Τα πλούσια σε άζωτο φύλλα του είναι καλή τροφή για τα φυτοφάγα ζώα και την κτηνοτροφία, και οι ρίζες του προλαμβάνουν την διάβρωση και την απογύμνωση του εδάφους. Αλλά τελικά, η Paulownia κατατροπώνεται από τα ψηλότερα δέντρα που τη σκιάζουν. Δεν μπορεί να ευδοκιμήσει στη σκιά των άλλων δέντρων. Η Paulownia είναι φυτό εξαιρετικά ταχείας ανάπτυξης. Μερικά είδη σε φυτείες Παυλώνιας μπορούν να υλοτομηθούν και να χρησιμοποιηθούν για ξυλεία ακόμα και 5 χρόνια μετά την σπορά τους. Από την στιγμή που το φυτό υλοτομηθεί, ξαναγεννιέται από το ήδη υπάρχον ριζικό σύστημα, και για' αυτό έχει αποκτήσει το όνομα του "φυτό του Φοίνικα". (Ο φοίνικας ήταν ένα μυθικό πουλί που είχε την ικανότητα να ξαναγεννιέται από τις στάχτες του). Η Παυλώνια έχει χρησιμοποιηθεί σαν δέντρο αναδάσωσης σε διάφορες χώρες, όπως η Αυστραλία, η Γερμανία, η Κίνα, η ΗΠΑ και ο Παναμάς.
Τα δέντρα που έχουν γρήγορη ανάπτυξη, όπως η Paulownia είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά στην παραγωγή βιομάζας. Η ενέργεια από τη βιομάζα της Paulownia προέρχεται ουσιαστικά από τον ήλιο, καθώς το φυτό φωτοσυνθέτει την ηλιακή ενέργεια σε βιομάζα. Ο κορμός και τα κλαδιά του δέντρου μεταποιούνται σε δισκία - σφαιρίδια, σε ροκανίδι ή σε πλίνθους και μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη συνέχεια σαν καύσιμο σε εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, όπως ακριβώς και το κάρβουνο.
Στην Κίνα, ένα παλιό έθιμο είναι η φύτευση ενός "αυτοκρατορικού δέντρου", όταν γεννιέται ένα κοριτσάκι. Το ταχέως αναπτυσσόμενο δέντρο είναι ώριμο συγχρόνως με το κορίτσι. Όταν είναι κατάλληλη και επιλέξιμη για γάμο, τότε το δέντρο κόβεται και λαξεύονται διάφορα ξύλινα είδη για την προίκα της. Η ξυλογλυπτική σε ξύλο από Paulownia είναι μορφή τέχνης στην Ιαπωνία και στην Κίνα. Σύμφωνα με τους μύθους αλλά και στοιχεία από καταγραφές, η χρήση του δέντρου χρονολογείται πριν από 2600 χρόνια, όταν οι άνθρωποι στην αρχαιότητα χρησιμοποιούσαν αυτό το δέντρο για διάφορους σκοπούς. Στο έργο Zhung Tze, αναφέρεται ότι "ο Phoenix πέταξε από τη νότια θάλασσα προς τα βόρεια θάλασσα, χωρίς να κουρνιάσει σε κανένα άλλο δέντρο εκτός από την Paulownia και δεν έτρωγε παρά μόνο τον καρπό του μπαμπού". Σύμφωνα με το μύθο, λέγεται ότι ο "Φοίνιξ" ( Phoenix) θα προσγειωθεί στο "αυτοκρατορικό Δέντρο", μόνο όταν ένας καλός κυβερνήτης βρίσκεται στην εξουσία. Οι Κινέζοι φυτεύουν το δέντρο Paulownia εδώ και πολλούς αιώνες γύρω από τα σπίτια τους, για να τους φέρει καλή τύχη και να προσελκύσουν τον Φοίνικα.
Πολλά ασιατικά έγχορδα όργανα κατασκευάζονται από Paulownia tomentosa, όπως το ιαπωνικό koto και το zithers gayageum της Κορέας. Ιστορικές αναφορές από την Κίνα, που χρονολογούνται ήδη από το 1049 π.Χ., δηλώνουν ότι η Paulownia καλλιεργούνταν σε φυτείες για την παραγωγή υψηλής ποιότητας ξυλείας.
Οι απαλοί, ελαφροί σπόροι του χρησιμοποιούνταν συνήθως ως υλικό συσκευασίας από τους Κινέζους εξαγωγείς πορσελάνης, κατά τον 19ο αιώνα, πριν από την ανάπτυξη της συσκευασίας από πολυστερίνη. Σε κάποιες περιπτώσεις που η συσκευασία είχε διαρροή ή ανοιγόταν, τότε στις χώρες διέλευσης υπήρχε διασπορά των σπόρων κατά μήκος των σιδηροδρομικών γραμμών. Αυτό, μαζί με τους σπόρους που σκόπιμα απελευθερώνονταν από τα δείγματα για να φυτευτούν ως διακοσμητικό, επέτρεψε στο είδος να γίνει ένα ζιζάνιο δέντρο εισβολής σε περιοχές όπου το κλίμα είναι κατάλληλο για την ανάπτυξή του, ιδίως την Ιαπωνία και τις ανατολικές Ηνωμένες Πολιτείες.
